Rząd sowiecki ogłosił korespondencję tajną z czasów ostatniej wojny. Z listów wymienionych ze Stalinem przez przywódców wolnościowego Zachodu wynika że kult jednostki znalazł w nich nie byle jakich popleczników. Oto kilka wyciągów z wiernopoddańczych listów do Stalina, które przytacza „Express” paryski z 24 października b.r.…
Tak zwany Wschód europejski
Czym właściwie jest t.zw. europejski Wschód? Po tym wszystkim co zostało już napisane na ten temat, pytanie wydać się może co najmniej spóźnione. Nie obniżając w niczym zasług wielu uczonych, polityków, pisarzy, ma się jednak czasami wrażenie że gdyby o tym Wschodzie napisano nieco mniej,…
Król Stanisław i państwo Churchill
Pamięć trzydziestoletnich łagodnych, liberalnych i dobroczynnych rządów króla polskiego Stanisława Leszczyńskiego jako udzielnego księcia Lotaryngii żywa jest i wdzięczna po dziś dzień u potomnych jego przybranych rodaków. Przyczynił się do podniesienia blasku stolicy Nancy, chociaż przeważnie rezydował w Lunêville. Tam też mieszkała jego – ówczesnym…
„KONTRA”
Jeżeli przylepianie etykietki utworowi literackiemu należy do dobrych tradycji recenzenckich, stwierdzić muszę na wstępie że zaszufladkowanie ostatniej książki Józefa Mackiewicza*) nie jest łatwe. O ileż łatwiej było pisać recenzje z dwóch jego poprzednich książek. A więc jego „Drogę donikąd” można było streścić w niewielu wierszach:…
DRĘTWA MOWA
Popaździernikowe metamorfozy
Jako jedną z głównych zdobyczy t.zw. rewolucji październikowej ogłasza się przywrócenie w Polsce wolności słowa i wolności sumienia. Z prasy dowiadujemy się że zerwała ona ze sztampą, że stała się rzetelna, prawdziwa, że odsłania rzeczywiste życie, że opiera się na faktach, że wydobywa na światło…
Oportunista
Ofiarami tyranii komunistycznej byli najwybitniejsi pisarze rosyjscy. Stalin skazał na śmierć Pilniaka i Babela, na milczenie – Pasternaka i Zoszczenkę. Jesjenin i Majakowskij wybrali samobójstwo. Aleksjej Tołstoj mówił że życie w zbytku czeka każdego kto literacko „prostytuuje się” przed Stalinem. Sam przyjął tę zasadę, ale…
Spotkania z komunistami
Wspomnienie gen. Mariana Kukiela o Radku z okresu wczesnej młodości w liście do „Wiadomości” (nr 665) odświeżyło w mojej pamięci kilka moich własnych zetknięć się z komunistami, w różnych czasach. Te zetknięcia nie były dramatyczne. Nigdy nie byłem w Rosji i nigdy nie miałem do…
Spiski niemiecko-sowieckie
Świat zdążył się dzisiaj oswoić z podwójną miarą dyplomacji sowieckiej. Ponure groźby od lat na przemian z uśmiechami. Frazesy o pokoju i ludzkości maskujące raz po raz brutalny egoizm napastniczego imperializmu. Można bez przesady powiedzieć że już tylko epigoni polityki wielkobrytyjskiej biorą od czasu do…
Rok 1920
Wkrótce ukazać się ma t. III wspomnień gen. Weyganda. „Revue des Deux Mondes” z 15 marca b.r. drukuje dłuższy rozdział z nie wydanej jeszcze książki p.t. „Bitwa warszawska”. Znaleźć tu można zarówno przedstawiony w skrócie przebieg działań wojennych jak ogólne wrażenia autora z pobytu w…
Gen. Weygand o bitwie warszawskiej
Z wielkim zainteresowaniem czytałem urywek pamiętników gen. Weyganda p.t. „La Bataille de Varsovie”, ogłoszony w „Revue des Deux Mondes” z 15 marca b.r. Jako minister wojny, członek Rady Obrony Państwa i, rzec mogę, jeden z najbliższych współpracowników marszałka Piłsudskiego, stałem niedaleko wydarzeń, które w całości…
Spluwaczki
We wspomnieniach z więzień i łagrów sowieckich („White Nights”, Londyn, Macdonald, 1957) Menachema Begina, późniejszego przywódcy ruchu podziemnego w Izraelu, może najbardziej przejmujący jest rozdział p.t. „Spluwaczki”. Rozdział ten ukazuje na jakie niziny mogą się stoczyć ludzie, którzy walkę o prawa ludzi wypisali na swoich…
Konstanty i jego Izaak
W tygodniku nowojorskim „The Reporter” z 10 stycznia b.r. ukazał się artykuł lsaaca Deutschera p.t. „Rokossovsky: Pole or Russian?”. Deutscher opowiada że w początku października ub.r. odwiedziło go dwóch polityków („starych znajomych i przedwojennych towarzyszy”) aby porozmawiać na temat położenia w Polsce. Na samym początku…
Granica między Gwdą a Wisłą
Erich Sandow, autor rzeczowej i solidnie opracowanej rozprawy o granicy polsko-pomorskiej w XIII i XV w*), nie ukrywa że niemal nazajutrz po usadowieniu się w ziemi chełmińskiej zakon krzyżacki zaczął myśleć o terytorialnym dostępie do ziem cesarstwa niemieckiego, czyli o zdobyciu Pomorza gdańskiego, będącego wówczas…
Czy antysemityzm ruguje Żydów z Polski?
Warszawa, w lipcu 1957. – A więc, doktorze, słyszę że pan ucieka do Izraela. To płynie jak wezbrana rzeka. Doktorzy, dyrygenci, dyrektorzy, kierownicy sklepów, słowem elita inteligencka, czy też nowa burżuazja żydowska się wyprowadza. Czy te wszystkie oświadczenia, obrony, skargi w sejmie na antysemityzm, jaki…
Tajemnica „Ibisa”
1 czerwca 1943 Niemcy zestrzelili nad zatoką biskajską holenderski samolot cywilny „Ibis” lecący z Lizbony do Anglii. Było to tym dziwniejsze że od r. 1940 samoloty na tej linii krążyły bez przeszkód. Mówiono nawet że działo się to wskutek tajnego porozumienia między rządami brytyjskim i…
Nietzsche herbu Radwan
Sprawę pochodzenia polskiego Nietzschego (por. list Jana Bobra w nr. 593 „Wiadomości”) omówił Bernard Szarlitt w swoich pracach „Nietzsches Polentum” (Lipsk 1906) oraz „Polskość Nietzschego i jego filozofii” (Warszawa 1930). Szarlitt sceptycznie traktował tradycję rodzinną Nietzschów że pochodzą oni od polskiego hrabiego nazwiskiem Nietzky, który…
Warszawa roku 1873: trochę statystyki
Rosyjski „Putiewoditiel po Warszawie i jeja okriestnostiam (Przewodnik po Warszawie i jej okolicach)” z r. 1873 wskrzesza wiele realiów stolicy „Priwislinskawo kraja”. Ludność w r. 1871: 269.241. Garnizon wojskowy: 19.434. Lekarzy, akuszerek, dentystów i felczerów: 868. Domów zaopatrywanych w wodę: 170. Studni: 2072. Piwiarni: 102.…
Pijany wolnością
(„Najbardziej wstrząsający dzień mojego życia”)* Dziki ryk syren obozu koncentracyjnego Oświęcim ogłasza okolicy że jeszcze jeden szaleniec zawiśnie na oczach kilkunastu tysięcy więźniów i da dowód że swastyka silna i czuwa. Deutschland über alles. Nie przejdzie uciekinier dwóch pierścieni drutów kolczastych z prądem wysokiego napięcia,…
Przez Śląsk, Beskidy i Murmańsk do Londynu
Kiedy sierżant-pilot Cyril Rofe*) siedział w Stalagu Lamsdorf, zimą 1942, nie obowiązywały tam jeszcze legitymacje z fotografią. Myląc więc czujność władz obozowych, jeńcy mogli zamieniać się na nazwiska. Ci z wyznaczonych na roboty, którzy woleli nie ruszać się z miejsca, wymieniali swą identyczność ze zwolennikami…
Rebeliant-ugodowiec
„Time” z 10 grudnia b.r. (z Gomułką na okładce) zawiera duży artykuł o sprawach polskich, opatrzony fotografiami (Gomułka, Rokossowki, Mikołajczyk oraz tłum manifestujący w Warszawie na cześć Gomułki) i mapą, na której zaznaczono – obok obecnych – granice Polski przedwojennej. Artykuł nie ogranicza się do…
Rozprawa Hitlera z malarstwem
W pasjonującej książce H. H. Parsa, opisującej niebezpieczeństwa, na jakie niejednokrotnie były narażone słynne obrazy („Pictures in Peril”, Londyn, Faber and Faber, 1957), ostatni rozdział omawia stosunek hitleryzmu do plastyki i ukazuje grabież dzieł sztuki na ziemiach okupowanych przez Niemców w czasie wojny. Nie wszyscy…
