Warszawa, 1. IX. (Tel.). O godz. 3 nad ranem zadecydowane zostało zwołanie Reichstagu na godzinę 10 rano. Na posiedzeniu tym Hitler wygłosił trzy kwadranse trwające przemówienie. Wbrew temu wszystkiemu co świat cały ma świeżo w pamięci, Hitler rozpoczął od stwierdzenia, jakoby Niemcy narodowo-socjalistyczne znosiły udrękę…
Rozprawa Hitlera z malarstwem
W pasjonującej książce H. H. Parsa, opisującej niebezpieczeństwa, na jakie niejednokrotnie były narażone słynne obrazy („Pictures in Peril”, Londyn, Faber and Faber, 1957), ostatni rozdział omawia stosunek hitleryzmu do plastyki i ukazuje grabież dzieł sztuki na ziemiach okupowanych przez Niemców w czasie wojny. Nie wszyscy…
Pamiętnik anglofila
Na przedwiośniu 1945, gdy słodka chwila zwycięstwa wydawała się wreszcie bliska, rozgorzała w prasie angielskiej dyskusja na temat, którzy z przywódców hitlerowskich powinni być pociągnięci do odpowiedzialności jako zbrodniarze wojenni. Pamiętam list do „Times”a, podpisany bodaj przez Shawa, biorący Goebbelsa w obronę. Jeżeli zostanie skazany,…
D-Day i Rommel
Gen. Speidel, obecny doradca kanclerza Adenauera w sprawach wojskowych, ma wybitne kwalifikacje do opisania lądowania sojuszników w Normandii i skreślenia sylwetki feldmarszałka Rommla*). Był szefem sztabu Rommla od kwietnia 1944 do chwili gdy Rommel został ranny ogniem angielskich myśliwców 17 lipca 1944, a następnie feldmarszałka…
Sekrety Hitlera
Londyn, w lutym 1940. Czy to prawda, że się będzie znowu pisało dla „Wiadomości Literackich”, które opuściwszy Warszawę i osiadłszy nad Sekwaną, wychodzić będą pod nazwą „Wiadomości Polskich”? Nie można myśleć bez wzruszenia o tym fakcie. Dla pisarza i publicysty polskiego z „Wiadomościami” wiążą się…
Co oznacza hitlerowska swastyka?
Swastyka, – po łacinie crux gammadion, starofrancuskie croix gammée, staroangielskie fylfot, niemieckie Hackenkreuz, – to prastary symbol religijny, rozpowszechniony na całej kuli ziemskiej. Swastyka przywędrowała do nas ze Wschodu, podobnie jak i wszelkie inne graficzne symbole religijne: krzyż, trójkąt w kole, pentagram, t. zw. gwiazda…
Wiele „zarabia” Hitler
Blagierski gest i rzeczywista pensja. – Tantjemy za „Mein Kampf” Jedno z pism niemieckich, wychodzących w Strasburgu przynosi niezwykle ciekawe obliczenia na temat dochodów osiąganych przez Hitlera. Jak wiadomo jest on równocześnie kanclerzem i prezydentem Rzeszy. Na podstawie posiadanych przez siebie dokumentów pismo to stwierdza,…
Źródła antysemityzmu Hitlera
Ciekawe wnioski szwajcarskiego uczonego. Antysemici twierdzą, że antysemityzm jest wrodzonym uczuciem każdego normalnego Aryjczyka. Teza ta nie może być ani udowodniona, ani obalona, gdyż nie da się przeprowadzić ankiety wśród noworodków. Pozostaje jednak inna możliwość wykrycia źródeł antysemityzmu: szczere wypowiedzi antysemitów, wyjaśniające jak stali się…
Czy Hitler był agentem francuskim?
Bezpośrednio po wojnie światowej znaczna część funduszów specjalnych podtrzymywała pewne ruchy separatystyczne. Rozczłonkowanie Niemiec przez autonomię Bawarii, prowincyj nadreńskich i Palatynatu – to była wielka myśl Quai d’Orsay, jego wielka nadzieja*). I tutaj właśnie nasuwa się jedna z najbardziej tajemniczych zagadek historii współczesnej. Chodzi o…
W Niemczech po przewrocie (cz. 8)
Wyjazd z Berlina
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Zbliża się chwila wyjazdu. Jeszcze jedna, ostatnia, wizyta. Spodziewam się po niej zdobycia zrozumienia dla spraw kościołów chrześcijańskich w Niemczech. Choć kroki kieruję do katolików – jednakże mam nadzieję usłyszeć trochę i o stanie protestantyzmu. Pod tak silnem ciśnieniem, jakie…
To się musi źle skończyć
Najbardziej charakterystyczną i w nowszej historji cywilizowanych narodów niespotykaną cechą systemu hitlerowskiego w Niemczech jest właściwy mu teror, nie dający się nietylko uzasadnić, ale nawet rozumnie wytłumaczyć jakiemukolwiek racjami politycznemi czy państwowemi. W Niemczech nie toczy się walka o władzę. Partje, rządzące republiką Weimarską, jak…
W Niemczech po przewrocie (cz. 7)
Wehrhaftigkeit
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” „Wehrhaftigkeit” – znaczy dosłownie zdolność do noszenia broni, a w znaczeniu, jakie obecnie nadają temu słowu Niemcy, znaczy – zdolność do obrony. Od czasu przewrotu hitlerowskiego jest to jedno ze słów najczęściej spotykanych w prasie. Rozciąga się ono w mojem…
Gdyby Niemcy zaatakowali Paryż (cz.II)
12 lipca pisma wieczorowe doniosły o wyjeździe ambasadora niemieckiego. Podczas wizyty u francuskiego ministra spraw zagranicznych oświadczył on, iż udaje się do Berlina celem spędzenia tam wakacyj. A więc nic niepokojącego! Jednak dziwnym zbiegiem okoliczności wślad za ambasadorem Rzeszy również wielu obywateli niemieckich, zamieszkałych we…
Gdyby Niemcy zaatakowali Paryż (cz.I)
Niedawno ukazała się książka niemieckiego majora – von Heldera p.t. „Jak zostanie zburzony Paryż w 1936 roku!” Autor tego dzieła, obdarzony nader bujną wyobraźnią, odtwarza obraz ataku gazowo – lotniczego eskadr niemieckich na Paryż, który – jego zdaniem, – przyniósłby niechybną zagładę stolicy Francji. W…
Goebbels widziany z bliska
Rudolf Semmler był wybitnym urzędnikiem niemieckiego ministerstwa propagandy i w latach 1941 – 1945 prowadził dziennik. Późniejsze losy Semmlera są nieznane – podobno przebywa w niewoli rosyjskiej. Dziennik przechowała jego żona, został on obecnie wydany *). Zapiski Semmlera w jaskrawym świetle ukazują fanatyzm, głupotę i…
Wspólnicy wszczęcia wojny w r. 1939
Pisząc w r. 1943 dłuższą rzecz o Polsce i Rosji w „Wiadomościach Polskich”, przedstawiłem w rozdziale o latach 1939-1941 (nr 182) sprawę układu między Niemcami a Rosją z 23 sierpnia 1939 podpisanego w Moskwie przez pp. von Ribbentropa i Mołotowa na tydzień przed uderzeniem Niemiec…
W Niemczech po przewrocie (cz. 6)
Obyczaje i prawo
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Powracam jeszcze do Żydów. Jestem jak endek. Nie mogę się od nich oderwać. Ale byłem w teatrze i zobaczyłem to straszliwe spustoszenie, jakie antysemityzm wyrządził na tym odcinku. Byłem też w Warszawie na międzynarodowym konkursie tańca i widziałem, że wszystko…
Dlaczego Niemcy przegrały wojnę
Zwykło się mówić, że sojusznicy wygrali wojnę. Po przeczytaniu książki kanadyjskiego oficera, mjr. Miltona Shulmana, „Defeat in the West” *), dojść trzeba do wniosku, że raczej słuszne jest powiedzenie o przegraniu wojny przez Niemców. O wyniku jej nie zdecydował geniusz wodzów sojuszniczych czy walory i…
W Niemczech po przewrocie (cz. 5)
Kwestja żydowska
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Trzeba wspomnieć o pewnem posunięciu obecnego regime’u, które, choć nadzwyczaj doniosłe, ciekawe i śmiałe, – nie jest typowo rewolucyjne. Mam tu na myśli wprowadzenie w Prusach t. zw. „Anerbenrecht”. Jest to wskrzeszenie prawa istniejącego w średniowieczu, którego pewne pozostałości przetrwały…
W Niemczech po przewrocie (cz. 4)
Rewolucja
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Rewolucja! Czyż naprawdę? Bezwzględnie tak. Rewolucja dokonywa się w Niemczech, i to w najczystszej formie. Nie mam pod ręką encyklopedji, ale jestem pewien, że oficjalne określenie rewolucji da się „bez reszty” zastosować do wypadków niemieckich. Pozatem nikt w Niemczech temu…
Dzień który zadecydował o losach Europy
Dn. 7 marca 1936 r., zaskakując Europę i cały świat, Niemcy przeprowadziły zajęcie zdemilitaryzowenej Nadrenji. Rankiem tego dnia minister von Neurath zawiadomił przedstawicieli Francji, Anglji, Belgji i Włoch, że Niemcy wypowiadają pakt lokareński. Nie „dyktat” wersalski, ale dobrowolnie przez Niemcy podpisany pakt w Locarno. W…
W Niemczech po przewrocie (cz. 3)
Cywile, Reichstag, książki
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Czem jest odwaga cywilna? Jest to objaw indywidualności. Skoro grupa czy zbiorowość czuje jednakowo, niema już miejsca na tę cnotę. Więc i w narodzie, który, jak wykazały ostatnie wypadki, ma we krwi zmysł organizacji żołnierskiej, trudno jest odnaleźć objawy odwagi…
Czechosłowacja wymazana z karty Europy
Hitler dąży do panowania nad światem Historia toczy się w zawrotnym tempie. Zaledwie przed kilku miesiącami (wrzesień 1938 r.) został przedarty ostatecznie traktat wersalski i stworzony w Europie nowy porządek, nazwany „monachijskim”. W Monachium w imię zasady samostanowienia narodów Hitler zażądał oderwania od Czechosłowacji ziem…
W Niemczech po przewrocie (cz. 2)
Naród w mundurze
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Pierwszy poranek w Berlinie. Wychodzę z hotelu. Zaraz rozumiem, że wrażenia poprzedniego wieczoru niezupełnie odpowiadają rzeczywistości. Dziś widzę, że wygląd ulicy bardzo się zmienił. W dzielnicy zachodniej mniej to było znać. Lecz tu, gdzie mieszkam, w centrum (doniedawna zwanem z…
Podpalenie Reichstagu prowokacją hitlerowską
Pisma londyńskie, podając urzędową wersję niemiecką o podpaleniu Reichstagu przez komunistów, dodają do niej następującą uwagę: „Bylibyśmy zdziwieni, gdyby świat uwierzył hitlerowcom, że podpalenie Reichstagu było dziełem komunistów. Ten wypadek jest bardzo szczęśliwym losem dla hitlerowców”. Pisaliśmy wczoraj, omawiając nadzieje i widoki Hitlera, że pogłoski…
