W połowie w. XVIII powstał wśród Żydów polskich ruch religijno-mistyczny, który, zdobywszy sobie niezwykłą wziętość, wywierał głęboki, a trwały wpływ na bieg życia żydowskiego. Podczas gdy inne ruchy mistyczne w końcu XVII i w XVIII w. (Sabataizm, Frankizm) zdołały zaciągnąć pod swoje sztandary zaledwie nieznaczną…
Bluźnierstwa Talmudu
Niejeden z czytelników pamięta zapewne z lat szkolnych ciekawy szczegół historyczny: spór humanistów niemieckich z dominikanami o Jana Reuchlina. Było to na sześć lat przed wystąpieniem Lutra. Reuchlin – czytaliśmy w podręczniku szkolnym – znakomity hebraista, wykazał nieukom dominikańskim, średniowiecznym fanatykom, że wbrew ich oskarżeniom…
Barbarzyństwa judaistyczne
Jakby na urągowisko tym sofistom żydowskim, którzy bronili obrzezania hygjeną, dokonano w tych dniach w Warszawie obrzezania na… trupie. Jakby na wtóre urągowisko pojawiła się w „Przeglądzie Porannym” (Nr 285) fatalna notatka: „Według raportu policyjnego na podstawie sprawozdania lekarza cyrkułowego stwierdzono, że w domu Nr…
O dybuku i namaszczeniach*
Nielada sensację miała niedawno ludność żydowska miasteczka Goniądza. Jedna z obywatelek tego miasta zachorowała nagle, podobno z przestrachu, chociaż lekarze twierdzili, że to jest nieuleczalna choroba rdzenia. Gdy medycyna oficjalna nic pomóc nie mogła, wezwano do sparaliżowanej kobiety „pobożnego żyda“, który oświadczył, że w chorej…
Woda gorzka „Apenta” oczyści z grzechów miasto Serock
Czy rzezak istotnie był warjatem? Piękne miasto Serock przeżywa ostatnio poważną tragedję. Wprawdzie tragedja ta dotyczy tylko ludności żydowskiej, ale również społeczeństwo chrześcijańskie jest w najwyższym stopniu poruszone strasznym wypadkiem, jaki się zdarzył z Mendlem Frenklem, rytualnym rzezakiem Serocka. Frenkel od 20-stu lat, ku zadowoleniu…
Czarny ląd – Warszawa (cz. 6)
Religja i befsztyk
(Z cyklu: Reportaże „Wiadomości Literackich”) Koło nas, w najbliższem naszem sąsiedztwie, dzieją się rzeczy tak zadziwiające, że prawie niedouwierzenia. Niewiadomo też, co bardziej w tym wypadku podziwiać: czy przerażające właściwości przedmiotów i zdarzeń, z któremi stykamy się codziennie, czy ogrom naszej obojętności i braku zainteresowania,…
Czarny ląd – Warszawa (cz. 5)
Business is business
(Z cyklu: Reportaże „Wiadomości Literackich”) Od dłuższego czasu kilka naszych pism codziennych zamieszcza w każdym prawie numerze bądź króciutkie sprawozdania z sądów rabinicznych, bądź opisy jakichś nadzwyczajnych wypadków z dziedziny żydowskiego życia. Nie potrzeba chyba dodawać, że te wypadki i sprawy, dobrane na chybił trafił,…
Klątwa w Przemyślu
(Oryginalna korespondencya). Przemyśl, 21 maja. Komitet tutejszy żydowski dla zwalczania lichwy podjął w porozumieniu z rabinatem akcyę na szeroką skalę w walce z lichwą i tutejszymi paskarzami. Zapoczątkowaniem niejako tej akcyi była dzisiejsza uroczystość w tutejszej starej synagodze przy ul. Serbańskiej. Olbrzymia ta synagoga, przypominająca…
Czarny ląd – Warszawa (cz. 4)
Żona i matka
(Z cyklu: Reportaże „Wiadomości Literackich”) Te dziwne, dzikie, bezsensowne w naszem pojęciu ceremonje, którym poddana zostaje młoda Żydówka przed ślubem i po ślubie, są pozornie niewinną rozrywką, jak zwykle pozostałości odwiecznych kultów. Gorzej jednak, że noszą one w sobie zaródź najstraszniejszych powikłań w przyszłości. Żydowski…
Czarny ląd – Warszawa (cz. 3)
W mykwie i pod baldachimem
(Z cyklu: Reportaże „Wiadomości Literackich”) W poprzednim moim artykule przytoczyłam ciężkie i okrągłe zdania znawców w sprawach dotyczących szkoły żydowskiej i nauki czytania, która ma jakoby dwutysiącletnią tradycję. Bardzo to pięknie, do informacji tej jednak trzeba wnieść małą poprawkę: istotnie uczono czytać, ale uczono wyłącznie…
Żydzi i goje
Niezmiernie ciekawy i zastanawiający życiorys własny recydywisty, ukrywającego się pod pseudonimem „Urke Nachalnika”, skreślony z dużym polotem literackim i niepozbawiony głębszych refleksyj, – zasługuje na jak największą uwagę. Ze względu na swoją bezpośredniość posiada on olbrzymią wartość dla każdego człowieka, zastanawiającego się nad naszą rzeczywistością.…
Czarny ląd – Warszawa (cz. 2)
Młodzieniec żydowski wstępuje w świat
(Z cyklu: Reportaże „Wiadomości Literackich”) DO CHEDERU! Oto mały chłopak żydowski przebrnął szczęśliwie przez niebezpieczeństwa obrzezania, wyzdrowiał, i doszedł do trzech czy czterech lat życia. Czy dane mu jest, jak innym dzieciom w jego wieku, w jakichkolwiek znajdowałyby się warunkach, wyzyskać tych parę pierwszych lat…
Czarny ląd – Warszawa (cz. 1)
Dziecko żydowskie rozpoczyna ziemską wędrówkę
(Z cyklu: Reportaże „Wiadomości Literackich”) Że w drobiazgowych, często sprzecznych ze sobą, często dzikich i śmiesznych, niemoralnych i obłudnych przepisach Talmudu tkwił zaród niezgody, która miała nazawsze oddzielić Żydów od innych wyznań – niepodobna zaprzeczyć. Że jednak, wzajemnie, ze strony narodów, wśród których znaleźli się…
Instytucya szechterów
Czy znasz szanowny czytelniku lub czytelniczko historyę tego kawałka mięsa który postaci smacznego befsztyczka lub pieczeni do ust podnosisz? – Nie, nie znasz. Wiesz tyle tylko, że rano przyniosła go w koszu służąca, od Czarnego Judki lub Rudego Chaimka, alboteż jeśliś na wsi, posłaniec wraz…
