(Ze wspomnień dawnych czasów) Uderzmy w dzwon, zanućmy psalmy, Weźmy do rąk zielone palmy, Niech zabrzmi pieśń zmartwychpowstania… W te wielkie dni już Polska cała, W odświętny strój się przyodziała, I ziemia niebu się kłania… Tak śpiewał przed laty poeta polski, witając Wielkanoc… Przed laty…
Wódz młodej Belgii
Rozmowa z Leonem Degrelle
KU DYKTATURZE Bruksela, we wrześniu. Leon Degrelle jest niewątpliwie najbardziej zaawansowanym w Europie kandydatem na nowego dyktatora i pewien jestem, że jeśli nie zbraknie mu temperamentu i tempa, to zawładnie Belgią, zanim ludzie zdążą wyjść z podziwu, że taki Degrelle w ogóle się znalazł. Nie…
Walka o wolność ducha
Nad szarą, nizinną ziemią polską leci trupia postać, powiewając łachmanami czarnej opończy. Wojna! Najstraszniejsza, najzajadlejsza, najokrutniejsza ze wszystkich wojen – wojna religijna! Wypędzona ze wszystkich krajów kulturalnych, wygnana z Europy Zachodniej przez świetlane promienie wiedzy, znalazła przytułek na naszej ciemnej, niewidzialnym ale mocnym murem od świata odgrodzonej, ziemi i rozpanoszyła…
Historja jednego cudu
14 sierpnia 1926 r., w wigilję Matki Boskiej Zielnej, kilkoro dzieci służby folwarcznej ze Słupi pod Środą (Wielkopolska) udało się w pole, aby nazbierać ziół i kwiatów do święcenia i przyozdobienia figury Matki Boskiej. Dzieci weszły na łąkę w celu wymienionym, lecz zabroniono im chodzić…
Hiszpanja Wschodu
W literaturze polskiej utarł się jeden pochlebiający próżności narodowej komplement, że „polacy są francuzami północy”. Jak każdy komplement jest on niestety bardzo daleki od prawdy. Ani rozwój historyczny, ani kulturalny Polski nie usprawiedliwia bynajmniej tego porównania, zakrawającego raczej na gorzką ironję, O wiele więcej natomiast…
O dybuku i namaszczeniach*
Nielada sensację miała niedawno ludność żydowska miasteczka Goniądza. Jedna z obywatelek tego miasta zachorowała nagle, podobno z przestrachu, chociaż lekarze twierdzili, że to jest nieuleczalna choroba rdzenia. Gdy medycyna oficjalna nic pomóc nie mogła, wezwano do sparaliżowanej kobiety „pobożnego żyda“, który oświadczył, że w chorej…
Przeklęty duch reformacji
Dwa są prądy historyczne, różnie oceniające przyczyny upadku Polski w XVIII wieku, Oba mają rację i oba błądzą. Jeden twierdzi, że zgubił nas bezład i nasze własne wady narodowe, drugi, że dokonał tego spisek sił wrogich, zamach obcych, tajnemi więzami połączonych państw. I jedni i…
Konkordat (cz. I)
My, socjaliści, zasadniczo jesteśmy przeciwnikami konkordatu. Jesteśmy za rozdziałem Kościoła od Państwa, jesteśmy przeciwni wszelkiemu wiązaniu Państwa z Rzymem. Jednakowoż – skoro art. 114 Konstytucji przepisuje zawarcie konkordatu, musimy (walcząc w dalszym ciągu o zasadę rozdziału!) stanąć na gruncie konstytucyjnym i poddać rzeczowej i szczegółowej…
Tajemne drogi koncentracji narodowej
W obszernej izbie zebrała się gromada luda wiejskiego. Śród niej, w rozproszeniu, pływa śmietanka inteligencji parafjalnej, pouczając kmiotków, co to jest Duma państwowa i dlaczego jeździć do niej trzeba tak daleko. Ten i ów, wyliczając posłów, nieśmiało przebąkuje nazwisko Henryka Konica i zaraz milknie wobec…
Katolicyzm polski przed francuskim konfesjonałem
W b. r. dwa czołowe organy katolików francuskich, jezuickie „Etudes” i na bardzo wysokim poziomie stojąca dominikańska „La Vie Intellectuelle”, zamieściły obszerniejsze artykuły o katolicyzmie w Polsce. Oba artykuły, w formie oględne, – artykuł w „Etudes” nawet mocno oględny, – przynoszą bardzo stanowcze potępienie niektórych…
Katolicyzm i polskość (cz.1)
1. Od Grunwaldu do Warny. Jak Hiszpanie, którzy wygnawszy Maurów z pomocą duchowieństwa katolickiego, stali się niebawem niewolnikami Rzymu, tak i Polacy po uwolnieniu się od niebezpieczeństwa Krzyżackiego i po nawróceniu na wiarę katolicką Litwy przetworzyli się w bierne narzędzia polityki papieskiej. Chwilową korzyść polityczną,…
Dlaczego kościół nie lubi matematyki?
Prosta sztuka liczenia: „raz, dwa, trzy, cztery” staje się w pewnych warunkach kamieniem obrazy dla kościoła katolickiego, bo wedle tej skromnej sztuki ludzie przekonali się, że nietylko Pan Bóg może być w kilku osobach, ale nawet najrozmaitsi święci. Bo oto mamy w dziedzinie autentycznych relikwji:…
O klerykalizmie
Nie koniecznie trzeba zaraz sądzić, iż sprawy wyznaniowe są punktem centralnym życia kulturalnego, społecznego czy politycznego, aby jednak uświadomić sobie, jak dalece czynnik ten staje się ważki, pretendując we wszystkich tych dziedzinach do daleko idącej ingerencji. Sądziło się do niedawna przecież, iż taka kwest ja…
Gwiazdka lekarza japońskiego dla katolickich żon*)
Domorosły katolicyzm polski ma tę właściwość, że jest – dosłownie, nie w przenośni – bardziej katolicki od papieża. Kiedy, w czasie wojny, papież, uwzględniając trudności sytuacji gospodarczej wszystkich krajów, skasował pewną ilość świąt, kucharka moja, gorliwa katoliczka, oświadczyła, że „święta ustanowił Pan Bóg, a papież…
LIST BISKUPI
Dziewięciu biskupów wydało list pasterski w sprawie projektu nowego kodeksu karnego (w szczególności art. 231) oraz w sprawie poradni „Świadomego Macierzyństwa”. List ten nastręcza mi parę uwag. Jedną ze zdobyczy współczesności jest oddzielenie religji od spraw politycznych. Bardzo niewyjaśniony jest natomiast zakres ingerencji kleru do…
Ku czemu Polska idzie…
Ewolucja, którą przechodzimy, zasługuje na to aby ją śledzić z całą bacznością. „Okupacja” kraju, o której niedawno mówiłem 1), postępuje. Dzieje się to zwłaszcza dzięki osobliwej konfiguracji frontów politycznych. Jeżeli Sienkiewicz w „Potopie” porównał Rzeczpospolitą do postawu czerwonego sukna, które sobie wydzierają królewięta, to dziś…
Niebezpieczna fikcja
Widowisko, na które patrzymy w tej chwili, godne jest uwagi: doniosłość jego przerasta nawet o wiele przedmiot, który mu dał powód. Mam na myśli reakcję, którą wywołał projekt nowej ustawy małżeńskiej. Przygotowywany przez szereg lat, obmyślany z całą rozwagę przez komisję kodyfikacyjną, która reprezentuje z…
Z cyklu „Podróż po Polsce”
Ślubowanie
Częstochowa, w maju 1936. Znacie taki obrazek, tani, pocztówkowy a miły, Wojciecha Kossaka, dzieci lwowskich z obrony Lwowa? Jest chłopiec w za dużym szarym szynelu, nachylony cały nad karabinem, stoi nad nim młodziutka dziewczyna ładująca inny karabin, są groby i brzozy cmentarza łyczakowskiego, śnieg poplamiony…
Spór dwóch księży o celibat
Świeżo odezwały się dwa głosy w sprawie celibatu. Pojawiła się broszura zmarłego niedawno księdza lekarza Żochowskiego „Celibat a prawa natury”, oraz artykuł księdza Stefana Bortkiewicza „Celibat” w jednodniówce „Postęp” (Warszawa, lipiec 1912). Broszura księdza Żochowskiego pojawiła się pod kryptonimem „X. Z., doktór medycyny”, ale kryptonim…
Pająki katolickie
„Widzisz tych dwoje młodych? Ja ci tę parę daruję”. „Mnie?” „Na własność. To jest młode małżeństwo. Ponieważ on ma niedużą pensję i trochę długów, a ona wcale nie ma żadnego dochodu, więc było im pilno się ożenić”. Lejbuś się roześmiał. „Ja im do tego szczerze…
„Moralnie obojętne”…
Kiedy w nr. 423 „Wiadomości Literackich” ogłosiłem wyciąg ze słynnego już dziełka O. Pirożyńskiego „Co czytać?” , sporo osób było zdania, że przecenia się znaczenie tej publikacji. Ot, – mówiono, – ekstrawagancje nieszkodliwego dziwaka, bez znaczenia. Wyznaję, że i ja sądziłem mniej więcej tak samo;…
Nasi okupanci
Termin użyty w tytule nasunął mi się kiedy czytałem enuncjację ks. prymasa Hlonda. Istotnie, kiedy się czyta ten list w sprawie nowej ustawy małżeńskiej, przechodzący w gwałtowności swojej znane orędzie 25 biskupów, ma się wrażenie, że to mówi przedstawiciel postronnego mocarstwa, rezydujący w naszym kraju…
