Nad szarą, nizinną ziemią polską leci trupia postać, powiewając łachmanami czarnej opończy. Wojna! Najstraszniejsza, najzajadlejsza, najokrutniejsza ze wszystkich wojen – wojna religijna! Wypędzona ze wszystkich krajów kulturalnych, wygnana z Europy Zachodniej przez świetlane promienie wiedzy, znalazła przytułek na naszej ciemnej, niewidzialnym ale mocnym murem od świata odgrodzonej, ziemi i rozpanoszyła…
Religja, kościół, klerykalizm
Trzeba dokładnie odróżniać pojęcia takie, jak religja, kościół, klerykalizm. Religja należy do najbardziej subjektywnych przejawów twórczości ducha ludzkiego. W niej się wyraża synteza działalności wszystkich władz psychicznych człowieka, próba rozwiązania najtragiczniejszych zagadek bytu, sięgających zarazem praźródeł, jako też celu wszelkiego istnienia. Ponad fragmentami spostrzeżeń, wrażeń…
Katolicyzm polski przed francuskim konfesjonałem
W b. r. dwa czołowe organy katolików francuskich, jezuickie „Etudes” i na bardzo wysokim poziomie stojąca dominikańska „La Vie Intellectuelle”, zamieściły obszerniejsze artykuły o katolicyzmie w Polsce. Oba artykuły, w formie oględne, – artykuł w „Etudes” nawet mocno oględny, – przynoszą bardzo stanowcze potępienie niektórych…
Znasz li ten kraj?
Myśl Niepodległa wspomniała o pewnej wsi w Galicji, w której 16 rodzin zgłosiło bezwyznaniowość. Wieś ta leży o kwadrans drogi od Zborowa (w którym mieszkam). Chodziło o budowanie plebanji. Olbrzymi wydatek dla wsi tak biednej, że „cala już zadłużona”, jak mi naiwnie mówiła żona proboszcza…
O klerykalizmie
Nie koniecznie trzeba zaraz sądzić, iż sprawy wyznaniowe są punktem centralnym życia kulturalnego, społecznego czy politycznego, aby jednak uświadomić sobie, jak dalece czynnik ten staje się ważki, pretendując we wszystkich tych dziedzinach do daleko idącej ingerencji. Sądziło się do niedawna przecież, iż taka kwest ja…
Postacie z Ciemnogrodu
Przytoczyliśmy wczoraj dosłowny tekst wyroku, wydanego przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy na ks. Kościoła Narodowego, St. M. Zawadzkiego. Ks. Zawadzki został skazany na dwa i dwadzieścia dni więzienia, względnie na 1.200 zł. grzywny. „Zbrodniarz” ów – pomiędzy innemi – ośmielił się przeczyć istnieniu szatana. Ten…
Przeciwko gorszeniu młodzieży
Słuszny protest ks. Biskupa Łukomskiego. J. E. Biskup łomżyński Łukomski ogłosił obszerny protest przeciwko zakłóceniu święte Bożego Ciała przez urządzenie w tem mieście „powiatowego i miejskiego święta wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego”. W proteście, na wstępie, Ks. Biskup powołuje się na wskazania encykliki Ojca św.…
LIST BISKUPI
Dziewięciu biskupów wydało list pasterski w sprawie projektu nowego kodeksu karnego (w szczególności art. 231) oraz w sprawie poradni „Świadomego Macierzyństwa”. List ten nastręcza mi parę uwag. Jedną ze zdobyczy współczesności jest oddzielenie religji od spraw politycznych. Bardzo niewyjaśniony jest natomiast zakres ingerencji kleru do…
Ku czemu Polska idzie…
Ewolucja, którą przechodzimy, zasługuje na to aby ją śledzić z całą bacznością. „Okupacja” kraju, o której niedawno mówiłem 1), postępuje. Dzieje się to zwłaszcza dzięki osobliwej konfiguracji frontów politycznych. Jeżeli Sienkiewicz w „Potopie” porównał Rzeczpospolitą do postawu czerwonego sukna, które sobie wydzierają królewięta, to dziś…
Niebezpieczna fikcja
Widowisko, na które patrzymy w tej chwili, godne jest uwagi: doniosłość jego przerasta nawet o wiele przedmiot, który mu dał powód. Mam na myśli reakcję, którą wywołał projekt nowej ustawy małżeńskiej. Przygotowywany przez szereg lat, obmyślany z całą rozwagę przez komisję kodyfikacyjną, która reprezentuje z…
Tryumfalny marsz kleru w Polsce
Gdyby zachodziła jakakolwiek wątpliwość co do tego, kto najwięcej doznał korzyści z faktu rozwiązania przez władze zarządu Związku Nauczycielstwa, rozproszyłby ją wydany niezwłocznie po tym fakcie komunikat Katolickiej Agencji Prasowej K. A. P., tej urzędowej wyrazicielki politycznych interesów Kościoła Rzymskiego w Polsce. Wystarcza, istotnie, przeczytać…
Walka o Panteon Narodowy
Aczkolwiek cały naród, rozporządzający swoją świadomością, orzekł, iż zwłoki Juljusza Słowackiego mają być złożone w podziemiach Wawelu, wszelako opór kardynała Puzyny przeciwko tej zbiorowej woli podziałał, jak zwykle, najsilniej na młodzież. W różnych ogniskach nauki, w Galicji i na obczyźnie, młodzież zbierała się licznie na…
Spór dwóch księży o celibat
Świeżo odezwały się dwa głosy w sprawie celibatu. Pojawiła się broszura zmarłego niedawno księdza lekarza Żochowskiego „Celibat a prawa natury”, oraz artykuł księdza Stefana Bortkiewicza „Celibat” w jednodniówce „Postęp” (Warszawa, lipiec 1912). Broszura księdza Żochowskiego pojawiła się pod kryptonimem „X. Z., doktór medycyny”, ale kryptonim…
Pająki katolickie
„Widzisz tych dwoje młodych? Ja ci tę parę daruję”. „Mnie?” „Na własność. To jest młode małżeństwo. Ponieważ on ma niedużą pensję i trochę długów, a ona wcale nie ma żadnego dochodu, więc było im pilno się ożenić”. Lejbuś się roześmiał. „Ja im do tego szczerze…
Klerykalizm w szkole polskiej
Po obradach w Komisji Budżetowej Sejmu Wracamy jeszcze raz do tego ciekawego temat, gdyż obrady sejmowej Komisji Budżetowej nad budżetem oświaty dostarczyły wiele ciekawego materjału. Ciekawe były przedewszystkiem obydwa przemówienia min. Jędrzejewicza – wstępne i końcowe. W obu przemówieniach starannie podkreślał swoje życzliwe stanowisko dla…
Nasi okupanci
Termin użyty w tytule nasunął mi się kiedy czytałem enuncjację ks. prymasa Hlonda. Istotnie, kiedy się czyta ten list w sprawie nowej ustawy małżeńskiej, przechodzący w gwałtowności swojej znane orędzie 25 biskupów, ma się wrażenie, że to mówi przedstawiciel postronnego mocarstwa, rezydujący w naszym kraju…
