Polacy nie mogą się nadziwić dlaczego ich literatura jest właściwie kompletnie nieznana na świecie. – To niepojęte, mówią, przecie mamy tak świetną literaturę… Odpowiedź jest prosta: Literatura polska nie ma powodzenia na świecie, bo Polska nie jest mocarstwem! Kijem tylko napędzonoby Polaka do czytania książek…
Dowcipny jezuita
Miałem stryja Cyprjana Ułaszyna, marszałka szlachty powiatu lipowieckiego na Ukrainie (w epoce uwłaszczenia włościan – siódmy dziesiątek lat ub. w.), który będąc bardzo „pobożny” a więc i zabobonny, unikał wyrazów śmierć, umrzeć. Nigdy więc nie wyrażał się w rozmowie o czyjejś śmierci, że umarł; jeśli…
Wanda
Ferenc Molnar pisze we wspomnieniach o swojej wiernej sekretarce Wandzie Bartha (por. „Puszkę” w nr. 293 „Wiadomości”) że urodziła się ona w małym miasteczku węgierskim, że matka jej była Rosjanką i że imię Wanda otrzymała na pamiątkę legendarnej bohaterskiej polskiej Wandy. Warto w związku z…
Warszawa niepodległa
Literatura, cyganeria, Askenazy, Daszyński*
Warszawa, która wbrew zakorzenionej w opinii nieprawdzie, była zawsze najbardziej literackim miastem Polski od dnia niepodległości stała się naprawdę stolicą literatury polskiej, ściągnąwszy do siebie na stały lub na dłuższy pobyt wszystkich niemal wybitnych pisarzy polskich, tak że – poza Kasprowiczem i Karolem Hubertem Rostworowskim…
Dzieje jednego krzesła
Zaczątkiem Muzeum Czartoryskich w Krakowie były zbiory ks. Izabelli Czartoryskiej, gromadzone od r. 1800 w puławskiej Świątyni Sybilli a od r. 1809 w Domu Gotyckim. Początkowo Świątynia miała zawierać wyłącznie pomniki narodowe, a Dom – starożytności zagraniczne. Z czasem do zbiorów Domu dodano szereg „pamiątek…
Listy z prowincji
Zacofanie Kresów Wschodnich
Agowie i junkrzy Dzisiejsze pokolenie jest wypadkową przeszłości. Dzieje wychowały tak ziemian, jak chłopów. Że lud można wychować na obywateli i pełnych ludzi, świadczą przykłady innych narodów. Wszak agowie (szlachta) muzułmańscy wychowali chłopów serbskich w ten sposób, że nad Sawą i Dunajem nieznane było złodziejstwo.…
Pisarze polscy o kwestji żydowskiej
Może to jest źródłem sporu?
Dyskusja na łamach „Wiadomości Literackich” „Wartoby bez zacietrzewienia pomówić o tem, czem są cechy narodowe, co składa się na odrębność kultury i przeciw jakim wpływom należy kulturę ochraniać”. Tak kończy Antoni Słonimski swą „Kronikę tygodniową” („Wiadomości Literackie”, nr. 699). Ten sam temat w tym samym…
Pochwała Poznania
Poznań, w styczniu. Gdy cztery lata temu zwiedzałem przez dwa dni Poznań – spodobał mi się. W czasie Powszechnej Wystawy Krajowej byłem w nim tydzień, a wówczas – zaimponował – mi. A teraz siedzę w tem mieście piąty miesiąc i – pokochałem je! Bo jakże…
O Franciszku Fiszerze
Trudno pogodzić się z faktem, że Franciszek Fiszer nie żyje. Wydawało się bowiem, że ten wulkan w ludzkiem ciele nigdy nie wygaśnie, że Franc jest nieśmiertelny. Tyle życia w nim było! I jakiego życia! W cieniu majestatycznej postaci, jak w cieniu rozłożystego dębu, który nikogo…
Anegdoty o plastykach
MATEJKO Jeszcze będąc na kursie Jacka Malczewskiego w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, słyszałem z ust mego mistrza: „Matejko to malarz guzików”, „Matejko, był to wielki człowiek”. Dalej: „Gdyby takich rozmiarów obraz jak Grunwald, Matejko chciał prawdziwie namalować tj. w plenerze, to by go nie…
Miłość Norwida (cz.2)
Norwid mógł zaiste zawołać, jak Słowacki: „I powiedz, czy ja duszę mam powszednią,Ja, po przeszedłszy świat, kochałem jedną!” W r. 1845 podążył za nią do Berlina i pomimo smutnej pory zimowej, spędził w tem nudnem i posępnem mieście najpiękniejsze chwile życia. Pisze o Maryi, że…
Miłość Norwida (cz.1)
Mało znany i ceniony za życia, Norwid – poprzednik Maeterlincka – dopiero w lat wiele po śmierci doczekał się zasłużonej czci u swoich i obcych 1). Szczerość, subtelność, powaga, oryginalność formy, unikanie efektów, myśl głęboka i smutek, – czarny kwiat wyrastający tak często w duszy…
Lionardo da Vinci jako badacz i filozof (cz.2)
(Ciąg dalszy). Przyrodą zajmowali się wprawdzie zwolennicy magii, alchemii, astrologii i tak zwani czarnoksiężnicy w rodzaju naszego Twardowskiego, ale oni odrodzenia mydli także spowodować nie mogli, były to przecież przeważnie umysły fantastyczne, zabobonne, hołdujące przesądom z całego świata, a szczególnie ze wschodu pozbieranym. Jakże więc…
Lionardo da Vinci jako badacz i filozof (cz.1)
Na wiosnę roku 1498 odbyła się w Medyolanie na dworze Ludwika Moro z rodu Sforzów wielka uroczystość. Moro, który lubiał uchodzić za mecenasa nauk i sztuk pięknych, urządził z niebywałą wystawnością we wspaniałej sali Rochetta dysputę uczonych „scientifico duello”, jak się tego rodzaju widowiska wówczas…
„Urodziłam się cyganką…”
WYWIAD Z POLĄ NEGRI – Pańskie zdrowie! – zawołała Pola Negri z uśmiechem i wychyliliśmy kieliszki doskonałego „Martini-dry”. Spotkałem ją poprzedniego dnia poraz pierwszy w atmosferze nieopisanego chaosu i zdenerwowania. Artystka kręciła sceny w studjo paryskiem pod kierownictwem Gastona Ravela. Oczywiście w tych warunkach nie…
Wit Stwosz
RZEŹBIARZ Z KRAKOWA Mało jest w przeszłości postaci, o którychby więcej jak o Stwoszu w czasach ostatnich pisano, a mimo to przyznać trudno, aby rzeźbiarz ów i dzieła jego powszechnie znanemi były. Nawet poemat Wincentego Pola, Listy z Krakowa Kremera i badania tylu uczonych (1)…
Z Kiepurą w „Expressie” Warszawa – Zakopane
Wywiad specjalny dla „Ilustr. Kuryera Codziennego” Warszawa, w grudniu. Spotkałem Go na dworcu głównym. Roześmiany, wesoły, swobodny jak zwykle, w gronie przyjaciół, znajomych, wielbicieli. Wyjeżdża na święta do Zakopanego. Musi wypocząć po ostatnich występach w stolicy. Podchodzę, witam Go i wsiadłszy do wagonu, proszę o…
„Kultura” faszyzmu
Faszyzm jako dyktatorska forma panowania wielkiego kapitału dochodząca do władzy przy pomocy oszukanego przezeń drobnomieszczaństwa oraz lumpenproletariatu wkracza w społeczeństwo zawsze i w dziedzinie życia kulturalnego pod hasłem zrewolucjonizowania pewnych form tego życia jako przestarzałych, aby sobie ułatwić eliminację wszelkiego postępu i niezależnej myśli. Już…
