Pomimo wielu głębokich i istotnych nawet różnic pomiędzy Niemcem z Rzeszy, a Niemcem z Sudetów, obaj oni są – właśnie Niemcami. Pamiętajmy o tem, że w samej Rzeszy istnieją wielkie, głęboko w psychikę sięgające różnice między Niemcem z Brandenburgji a Sasem, między Bawarem a Niemcem…

Kiedy w zamierzchłej niemal przeszłości – ho, ho, ile to lat temu! – jako uczniak gimnazjalny po raz pierwszy wyjechałem, czy raczej wywieziony zostałem zagranicę, chłonąłem w siebie wrażenia podróżne, jak pompa ssąca, chłonąłem je „uchem, gębą, nosem”, jak mówi Mickiewicz o wilku. Wszystko było…

Wrażenia optyczne – to dobra nazwa. Dodajmy jeszcze: i akustyczne, – a będziemy mieli całkowite określenie, że tak powiem od strony fizjologicznej organizmu ludzkiego, dla tych wrażeń, które tutaj oto, do użytku publicznego, utrwalę na papierze. Wrażenia optyczne, bo zaczynamy od patrzenia. Siadamy do pociągu…