Jest mglisty chłodny ranek wrześniowy. Po upalnych dniach maja i czerwca nastały chłody i deszcze, trwające cały lipiec i sierpień. Temperatura spadała nieraz do 8 stopni Cels., chmury zasnuły niebo, potęgując nastrój przygnębienia, jakim żyje ludność polska w tzw. Generalnej Gubernii. Warszawa budzi się ze…
Lata pod okupacją (cz. 4)
Walka o byt
Trudno odpowiedzieć na pytanie, czy już przed początkiem wojny istniała jakaś dokładna mapa, na której Niemcy wykreślili granice swoich „Lebensraum”ów i „Grossraum”ów, „Ostland”ów i gubernatorstw. Fakt, że zaraz po zajęciu Polski wytyczono linie podziału, Krzeszowice przerobiono na Kressendorf. Ciechanów – na Tiechenau, Gdynię – na…
Lata okupacji (cz. 3)
Pisarze
Na przełomie 1939/1940 nie było jeszcze jasnego zdania, w jakim kierunku iść. Ratować to co jeszcze pozostało i budować życie czasów wojny dokoła instytucji, tolerowanych przez Niemców, czy też wycofać się w wegetatywne zacisze albo i zejść w świat podziemnego spisku? Instytucjami, budzącymi największe nadzieje…
„Byle polska wieś zaciszna”…
W poprzednim szkicu starałem się przedstawić życie i atmosferę stolicy, tej Mekki polskiej, którą żyliśmy wszyscy przez Wrzesień i okres okupacji, a która dla nas tu, na obczyźnie, jest może nawet czymś więcej. Moje warunki codzienne układały się jednak w ten sposób, że mieszkałem przeważnie…
Kraj „na zimno”
Żadna wyszukana potrawa nie smakuje tak jak kwaśne mleko i razowy chleb wiejskiego wypieku, ocean inaczej pachnie niż nadbużańskie łąki, a obłoki nigdzie nie są równie piękne jak na polskiem, czerwcowem niebie. Trudno jest pisać o Kraju, a nie wpaść w nostalgję i cyprysa nie…
Powszedni dzień terroru
Płynie codzienne życie w Warszawie, Krakowie czy Lwowie. Pozostała, mimo wszystko, zewnętrzna mozaika faktów: ktoś się żeni, rodzą się dzieci, praca, wypoczynek, troska o chleb wypełnia dzień powszedni. Zmieniła się jednak najgłębsza, zasadnicza treść ludzkiego bytowania i zaciążyła jedyna w swoim rodzaju, trudna do zrozumienia…
POLSKA 1940 (cz. 10)
Propaganda niemiecka
Systematycznej propagandy celem pozyskania sobie Polaków Niemcy w r. 1940 właściwie nie rozwijali. Uznali, że jest to bezowocne. Jedynie tylko w związku z możliwością uderzenia na Rosję pojawiały się w niektórych mózgach niemieckich mgliste plany wyzyskania Polaków w ewentualnej kampanii. W lipcu 1940r., gdy z…
POLSKA 1940 (cz. 9)
Sprawy kulturalne
O życiu kulturalnym społeczeństwa polskiego niewiele można powiedzieć. Pewne formy, np. tajne pisma, nie nadają się do omawiania. Skoro jednak tajemnicę istnienia podziemnej prasy polskiej odsłoniły najpierw pisma angielskie, to dodam tylko tyle, że ta prasa jest stosunkowo bardzo liczna. Pisma mają jednak oczywiście charakter…
Słowo z Warszawy
OSTATNI WARSZAWIACY … Wiele miesięcy upłynęło, zanim zobaczyliśmy tu, w Wielkiej Brytanii, pierwszych uczestników powstania warszawskiego. Ostatni to żołnierze polscy, którzy z szańca warszawskiego zeszli – gdy samej stolicy już nie było, bo stała się cała jednym wielkim szańcem. Zobaczymy ich z pewnością więcej, bo…
POLSKA 1940 (cz. 8)
Kolonizacja niemiecka
Wbrew pewnym pozorom niemiecka akcja kolonizacyjna w Polsce nie stanowi jednolitego i konsekwentnie przeprowadzanego działania. Zdaniem moim można rozróżnić w tej akcji trzy okresy. Okres pierwszy – to jesień i zima 1939/40. Niemcy upojeni zwycięstwem, marzą o skolonizowaniu wszystkich ziem polskich. Z terenów inkorporowanych Polacy…
POLSKA 1940 (cz. 5)
Stosunek do okupantów
Dużo jest w Polsce niemieckiego wojska i policji, ale mimo to wielu Polaków nie widzi Niemców całymi tygodniami. Wszędzie odczuwa się żelazną łapę okupanta, wszędzie są spowodowane przez niego braki gospodarcze, ale nie wszędzie spotyka się Niemców. Nie ma ich w zapadłych, odległych od kolei…
POLSKA 1940 (cz. 4)
Warunki zarobkowe i aprowizacyjne
Żniwa 1940 roku wypadły w Polsce źle. W lipcu często padały deszcze. To też obawiam się, że sytuacja aprowizacyjna w Polsce jest obecnie o wiele gorsza, niż w roku 1939-40, a przecież już wtedy była bardzo trudna. Oczywiście można się było pocieszać: – Skoro u…
POLSKA 1940 (cz. 3)
Co myśli i czuje społeczeństwo pod okupacją
Nie ma propagandowej blagi w tym, co się mówi o mężnej postawie ludności pod okupacją. Nie wszyscy oczywiście są bohaterami, lecz na ogół biorąc tyle jest patriotyzmu, tyle gotowości do ofiar, tyle hartu ducha, iż doprawdy budzi to podziw. A dopiero wtedy się to należycie…
POLSKA 1940 (cz. 2)
Co się widzi z okna pociągu i na ulicy
Z okien wagonu oczywiście niczego dokładnie zauważyć nie można. Po staremu stoją góry, płyną rzeki, szumią lasy, ale w tych lasach powstają szczerby. Niemcy rąbią polskie drzewa. W górach świętokrzyskich nowych wyrębów nie zauważyłem, za to na wschód od Krakowa, w dawnej puszczy Niepołomskiej zniszczenie…
POLSKA 1940 (cz. 1)
Jak się po niej podróżuje
Zaczynamy drukować cykl artykułów o okupacji niemieckiej. Wyszły one spod pióra jednego z wybitniejszych publicystów i dziennikarzy polskich. Żeby poznać dokładnie położenie ludności polskiej pod okupacją niemiecką, trzeba dużo jeździć, a to jest rzeczą trochę niebezpieczną. Kto ma legitymację z niemieckim podpisem lub pieczęcią, kto…
Klimat Warszawy
Stare i oklepane powiedzenie: „Warszawa jest sercem Polski” nabrało w tej wojnie zupełnie nowego, tragicznego wyrazu. Do Warszawy przede wszystkiem biegną myśli każdego Polaka rzuconego przez wojnę na obcą ziemię, o Warszawę, o najdrobniejsze szczegóły życia stolicy, chciwie wypytują po wsiach i miasteczkach polskich każdego,…
