Przedwojenna Polska, piętnowana jako „reakcyjna”, w gruncie rzeczy powinna była być wychwalana przez tych wszystkich, dla których, jak dla labourzystów angielskich, socjalizm sprowadza się do upaństwawiania bez względu na to jak upaństwawianie odbija się na poziomie życia robotnika.
Świeżo Igael Gluckstein w doskonałej książce „Stalin Satellites in Europe” (Londyn 1962) przypomina za S. L. Sharpem „Nationalization of Key Industries in Eastern Europe” (Waszyngton 1946), że ze wszystkich krajów znajdujących się obecnie za żelazną zasłoną, upaństwowienie w Polsce przed wojną poczyniło największe postępy. Sądzić wolno, że nigdzie indziej na świecie, poza Sowietami, w rękach państwa nie znajdowało się tyle gałęzi życia społecznego i gospodarczego. Sharp wylicza: 100% -sole potasowe, spirytus, tytoń, lotnictwo, samochody, transport lotniczy, poczta, telegraf, radio; 97% – transport morski; 95% – barwniki; 93,3% koleje; 91% ubezpieczenia od ognia; 84% – sól; 73% – telefony; 70% – hutnictwo; 52% – ubezpieczenia poza ubezpieczeniami od ognia; 50% – wody mineralne i uzdrowiska; 45,8% – instytucje finansowe; ok. 30% – obrabiarki; 30% – kamieniołomy i wywóz drzewa; 25% – gazy naturalne, węgiel, przemysł chemiczny; 10-20% – dykta, wyroby bawełniane, sprzęt elektryczny, drzewo, przetwory naftowe; 7,9% – energia elektryczna. W latach 1930-1931 w rękach państwa znajdowało się 22,5% całego bogactwa przemysłowego Polski: wartości 12 i pół miliarda złotych; w najważniejszych działach, jak ciężki przemysł, metalurgia, przemysł chemiczny, transport, procent ten był wyższy. Dodajmy, że w latach 1931-1939 proces upaństwawiania posunął się naprzód.
Podobnie działo się z rzekomymi polskimi feudalnymi „landlord”ami, czyli obszarnikami. To zagadnienie najdosadniej ujął swego czasu Nowaczyński: „… Widziałeś ty obszarnika, co żre kawior, szampan chlapie…! a obszarnik komornika czym zapłacić, w łeb się drapie”.
Czytaj także:
Dzieje opłatka w Polsce
Zwyczaj dzielenia się opłatkiem, istniejący w Polsce już w wieku piętnastym, a może i dawniej, wytworzył konieczność powstania specjalnego przemysłu artystycznego, „przemysłu opłatkowego”, który sięga wieku szesnastego. W wieku szesnastym sporządzono przedmiot, służący do wyrobu...
Prasa angielska o Polsce
„Observer” 29. 6.: W czasopiśmie „Portnightly Review” znany pan William Harbutt Dawson krytykuje traktat pokojowy, o ile dotyczy Polski i sądzi, że koalicja poszła za daleko, poza granice rozsądku i bezpieczeństwa, oddając Polsce Prusy Zachodnie...
Światowy spisek nacyonalistów żydowskich przeciw Polsce
(Garść nowych dokumentów i rewelacyi). Na Ukrainie połowę ludności żydowskiej wycięto w pień, a syoniści warszawscy bronią Ukraińców. – Księga kalumnii na Polskę, wydana we wszystkich językach świata. – Ohydna ilustracya w „Trenton-Evening Times” i...
Monopol tytoniowy w Polsce
Ustawą z 1 czerwca 1922 r. wprowadzono w Polsce pełny monopol tytoniowy, nawiązując w ten sposób do dawnych tradycyj, zarówno bowiem przed rozbiorami (1776 – 1795) jak w Księstwie Warszawskiem i Królestwie Polskiem (1812 –...
Publicysta hitlerowski o „sanacji” i o Polsce. (cz. I)
Ciekawa książka Fryderyka Sieburga I. Przed paru miesiącami bawił w Warszawie niewątpliwie zdolny niemiecko-hitlerowski publicysta, Fryderyk Sieburg. Starał się wszystko zobaczyć, z ludźmi się zapoznać i w stosunkach polskich się rozejrzeć. Dzienniki „sanacyjne” chętnie mim...
Publicysta hitlerowski o „sanacji” i o Polsce. (cz. II)
Ciekawa książka Fryderyka Sieburga II. Poznaliśmy już poglądy Sieburga na politykę zagraniczną. Chciałby sprzymierzoną z Niemcami Polskę pchnąć na wschód, wbrew ugodzie polskiej z Sowietami. Nie wiem, czy tak ukochany przez p. Sieburga min. Beck...
Oto niebezpieczeństwo grożące Polsce
Dlaczego endecy odwracają uwagę od hitleryzmu? Rząd hiszpański wypędził z Madrytu ambasadę hitlerowską, wspomagającą rebeliantów. Przy tej okazji zajrzano do archiwów różnych hitlerowskich organizacyj. Znaleziony materiał przeszedł wszelkie oczekiwania. Na długo przed powstaniem Franca, hitlerowcy...
Prasa żydowska w Polsce
We współczesnych stosunkach politycznych i społecznych odgrywa, jak wiadomo, bardzo ważną rolę prasa, która tym sposobem staje się wskaźnikiem rozwoju danego narodu. Wśród długiej listy czasopism mniejszościowych, wydawanych w Polsce, pokaźne miejsce zajmuje prasa żydowska,...
