Profesorowi Marjanowi Zdziechowskiemu, autorowi dzieła o Napoleonie III-cim, poświęcone. Motto: „Każda epoka potrzebuje wielkich nazwisk; jeżeli ich brak, wtedy je wymyśla.” Helwecjusz. Obchodził niedawno jubileusz, pięćdziesięciolecia urodzin swoich, zatem jest jeszcze stosunkowo młody. W galerji tych nowego typu „regentów”, rekrutujących się z hersztów, w galerji…
W zawierusze bratobójczej wojny
Wywiad „Polonii” z Polakiem, uciekinierem z Hiszpanii Dnia 1 marca wrócił z Hiszpanii na Śląsk 44-letni Jan Odelga i zamieszkał u swoich teściów, pp. Wygaszów w Świętochłowicach. Nasz specjalny wysłannik zdołał uzyskać u p. Odelgi obszerny wywiad na temat panujących obecnie w Hiszpanii stosunków. Oto…
Wszechwładza państwa
Rząd wniósł ostatnio do sejmu szereg bliźniaczo do siebie podobnych projektów ustaw, z których dwie: ustawa o ustroju szkolnym i o zgromadzeniach zostały już uchwalone w trzeciem czytaniu na komisjach, a inne, jak mała ustawa samorządowe, ustawa o ustroju adwokatury i in. czekają jeszcze na…
Życzenia Tuwima
Nowojorski „Tygodnik Polski” z dn. 28 listopada przedrukowuje angielski list Juljana Tuwima, przesłany z najlepszemi życzeniami do kongresu przyjaźni sowiecko-amerykańskiej, i zaopatruje go w następujący komentarz: „Jest kwestją przenikliwości politycznej Tuwima wierzyć w rozwój demokracji pod absolutnemi rządami Stalina, zwanemi dyktaturą proletarjatu. Jest kwestją jego…
„Potiomkinowskie wioski” sowieckiej akademii nauk*
Trzej uczeni angielscy, na znak protestu przeciwko traktowaniu nauki w Rosji dzisiejszej, wystąpili z sowieckiej akademii nauk. W odpowiedzi, akademia czym prędzej się zebrała i ogłosiła że uczonych sama ze swego grona usuwa. Rzecz prosta, społeczeństwo rosyjskie dowie się, że faszystowscy uczeni zachodnioeuropejscy stali się…
Konfidenci i prowokatorzy
Konfident jest to ten, kto poufnie udziela policji wiadomości. Odpowiednia władza poręcza mu tę poufność, to znaczy, że konfident nie powinien zostać przez władze wymieniony, ma on być w ukryciu, po za nawiasem sprawy. Prowokator jest ten, kto podżega do spełnienia przestępstwa, a gdy już…
Wielkopolska
(Z cyklu: Pisarze polscy o Polsce) Na obszernym dziedzińcu, obok zębatego gotyku i osiemnastowiecznych nadbudówek klasztoru norbertanek, stoi w Strzelnie obronny kościołek romański św. Prokopa. Ma wypukłe absydy z chropawego kamienia, okrągłą wieżę o spiczastym dachu, wnętrze pełne starych rzeźb i zapachu kadzidła i pierwotną,…
Korespondencja Benesz – Sikorski
Leży przede mną poufna korespondencja czasów wojny premiera gen. Władysława Sikorskiego z Prezydentem Beneszem. Wygląda ona trochę jak bajka umoralniająca dla dzieci o ludziach brzydkiego charakteru. Czesi są grzeczni, mili, układni, kochający – gdy ich sytuacja jest o wiele gorsza od naszej; zaczynają unikać naszego…
Dwie wizje przyszłości (cz. 2)
Aldous Huxley czyli przerażenie człowieka
Rządzący w świecie przyszłości klerkowie, zachowali w Meksyku rezerwat, gdzie dla celów doświadczalnych hodują człowieka w stanie naturalnym, płodzonego przez ludzi, a nie przez sztuczne zapłodnienie, jak w społeczeństwie przyszłości, rozwijającego się swobodnie, nie zstandaryzowaniego. Oto jeden z „dzikich” który zna tylko jedną książkę: Szekspira,…
Polscy, żydowscy i hiszpańscy „tawariszczi”
„Robotnik” i różne żydowskie „Nasze Przeglądy” są wierne rządowi hiszpańskiemu, a w „podtrzymywaniu ducha” zdystansowały nawet radjo madryckie, które w zeszłym tygodniu ogłosiło wzruszający i jakże beznadziejny apel do generała Franco: „Jesteś najlepszym z generałów całej Hiszpanii. Ale to zbrodnia iść przeciw nam. Wróć do…
Masoneria współczesna w perspektywie przełomów dziejowych
Ostatnie dwieście lat Na wstępie do książki mojej pt. „Źródło rozbioru Polski” pozwoliłem sobie zacytować dłuższy wyjątek z pomnikowej (i częściowo przetłumaczonej już w rękopisie na język polski) książki autorki angielskiej, p. Nesty Webster o „Związkach tajnych i stowarzyszeniach wywrotowych”. Brzmi on: „Tajna historia Europy…
Monopol tytoniowy w Polsce
Ustawą z 1 czerwca 1922 r. wprowadzono w Polsce pełny monopol tytoniowy, nawiązując w ten sposób do dawnych tradycyj, zarówno bowiem przed rozbiorami (1776 – 1795) jak w Księstwie Warszawskiem i Królestwie Polskiem (1812 – 1860) w opodatkowaniu tytoniu trzymano się systemu monopolowego. Brak jednak…
Wola Polski
ROZMOWA SPRZED LAT DZIESIĘCIU…1) Natrętnie przypomina mi się rozmowa sprzed lat niespełna dziesięciu. Rozmowa, którą miałem w Warszawie z p. Hamiltonem Armstrongiem, redaktorem nowojorskich „Foreign Affairs”. Nie prosiłem wówczas mego gościa o upoważnienie do ogłoszenia jego poglądów – nie czuję się więc i dziś uprawniony…
„Heil Hitler” w Czesko-słowackiej Republice
Sprawa zaczęła się zupełnie niewinnie. W r. 1929 przedłożono czeskiemu ministerstwu spraw wewnętrznych do zatwierdzenia statuty niemieckiego towarzystwa gimnastycznego „Volkssport”. Pozornie jednego z wielu takich niemieckich stowarzyszeń – Niemcy sudeccy rozwinęli je jeszcze bardziej, niż Niemcy Rzeszy. Zatwierdzono też statuty bez żadnych trudności. Patrzano jeszcze…
Słuszna decyzja rządu polskiego w sprawie Katynia*
Rząd polski, który w r. 1943, po rewelacjach niemieckich w sprawie morderstw katyńskich, zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża z prośbą o wyświetlenie okoliczności zbrodni, postąpił słusznie i mądrze. Jeśli chodzi o stronę moralną, żaden rząd na świecie nie mógł przejść do porządku nad odkryciem,…
Listy z Czechosłowacji (cz. 10)
O czas Św. Wojciecha
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Słucham kazania, które w wiejskim, podgórskim kościele wygłasza młody ksiądz czeski do swoich czeskich owieczek. Kościół, na zewnątrz dość niefortunnie odnowiony, wewnątrz zachował całe piękno starych i prymitywnych budowli drzewnych. Podobne wnętrza, wsparte o potężne pnie, jakby zaledwie obłupane z…
Mickiewicz w raportach policji francuskiej
Edouardowi Herriot, który, jak wiadomo, jest nie tylko wybitnym politykiem, ale także tęgim historykiem, udało się dotrzeć do papierów hr. de Salvandy. Narcisse-Achille hr. de Salvandy był oficerem napoleońskim, później publicystą i dziennikarzem współpracującym z Chateaubriandem w «Journal des Debats», potem ambasadorem w Madrycie i…
Auto i medal
– Ależ mieliśmy sensację – mówił Norweg pokazując fotografię jakiegoś pana w norweskim dzienniku – proszę sobie wyobrazić, że ten oto taksówkarz w Oslo ukradł pasażerowi teczkę z pieniędzmi. Niewiarogodne! Niebywałe! Wszystkie gazety się o tym rozpisywały. – U nas też była sensacja – odparł…
Listy z Czechosłowacji (cz. 9)
Dla kogo?
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Bratysława, w lipcu 1938. Jestem na wsi słowackiej, skrytej w jarze, rozrzuconej po jego załomach, bezładnej, olbrzymiej. Mogłaby to być nasza wieś podolska, mogłyby to być, dzięki winnicom, nasze Zaleszczyki. Przez tę wieś nie przeszły wielkie przemiany wsi czeskiej XIX…
(Z cyklu: Widły Sanu i Wisły)
Nerwy i tętnice
Łatwo popełnić błąd, sądząc pewną krainę po jej głównym mieście. Łuck to nie Wołyń, Warszawa – nie Mazowsze, Brześć – nie Polesie. Żeby odnaleźć duszę kraju trzeba pokornie pielgrzymować po drogach i bezdrożach. Pierwsze zapoznanie odbywa się przez bilet wizytowy terenu: mapę. Od pierwszych oznak…
Patos w modzie
Do redaktora „Wiadomości Polskich” Z wielkiemi wydarzeniami wiążą się wielkie czyny, te zaś wyzwalają wielkie słowa. Wielkie czyny, to zazwyczaj wynik małych, szarych, nieznanych ludzi; z wielkiemi słowami zaś rzecz się przedstawia inaczej, szczególnie w czasach takich, jakie teraz przeżywamy. Gdy czyta się gazetę, gdy…
Kogut galijski
I Jedynym bastionem oporu były już tylko wyspy brytyjskie na krańcu Europy. Po runięciu Francji, Londyn stawał się stolicą i ostatnią redutą wolnego świata, miejscem postoju, szańcem walki i główną kwaterą rozbitków i wygnańców międzysojuszniczych. Wszystkie drogi prowadziły ich do Londynu. Przybywali tu przytłoczeni klęską,…
Beckomachia Mackiewicza
Biorąc do ręki ostatnią książkę p. Mackiewicza („O jedenastej – powiada aktor – sztuka jest skończona”) o „Polityce Józefa Becka,” nie można nie odczuć a limine pewnego dodatniego wrażenia. Dobrze, jest, że znajduje się pisarz, który w dzisiejszych niespokojnych czasach, ma dość spokoju i cierpliwości,…
Jak się robi rewolucję
WEDŁUG dawnej koncepcji rewolucja był to nagły wybuch gniewu ludu, gniewu, który długo się gromadził i dojrzewał, aż w pewnym momencie, czasem z błahego powodu wybuchał, zrywał wszystkie tamy ustanowionego porządku rzeczy. Zjawiali się oczywiście na scenie przywódcy, ale działo się to jakoś przypadkowo, poprostu…
Listy z Czechosłowacji (cz. 8)
Hlinka
Od specjalnego wysłannika „Wiadomości Literackich” Bratysława, w czerwcu 1938. Wodzem tego narodu jest stary, wiejski proboszcz. Nie jest to ksiądz-uczony jakich mamy we Francji, ani ksiądz-działacz jakich znało Poznańskie, ani ksiądz-polityk jak kanclerz Seipel, ani ksiądz-czerwony jak Machay. Próżno szukamy mu antenatów w wielkiej galerji…
